Trai vừa mò bắt nơi đầm nước

30 năm về trước, tôi cùng bạn chung xóm thường lùa bò ra cánh đồng ven đầm Lâm Bình (thị xã Đức Phổ, Quảng Ngãi) chăn thả. Tắm táp chán chê, cả nhóm chia nhau khoảng cách dăm bảy bước chân rồi mò bắt những con trai trong lớp bùn non dưới làn nước.

Hai mảnh vỏ trai như đôi bàn tay be bé khum khum úp vào nhau. Loài này di chuyển rất chậm nên bị tóm gọn trước khi rửa sạch bùn đất và cho vào giỏ lưới đeo bên hông.

Đứa nào bắt được con trai lớn gần bằng bàn tay liền giơ lên cao khỏi đầu khoe cùng bạn, gương mặt rạng ngời niềm vui.

Một góc đầm Lâm Bình

Cả bọn dạo quanh bờ đầm nhặt củi để nhóm lửa nướng trai và sưởi ấm cơ thể. Bếp nướng là miếng tôn mỏng được đặt trên hai hòn đá, lau sậy khô cháy nổ tí tách reo vui. Khói lam vờn bay trên cánh đồng mênh mông.

Chúng tôi lấy trai trong giỏ đặt trên miếng tôn trước những ánh mắt đợi chờ. Bếp lửa tỏa hơi nóng xua khí trời lành lạnh khi những tia nắng dần tắt lịm trên đỉnh núi Làng. Giây lát, hai mảnh vỏ trai nở bung vì hơi nóng củi lửa bập bùng.

Thịt trai nướng chín bên trong lớp vỏ mỏng tỏa hương thơm trong gió chiều kích thích vị giác. Dùng hai cành cây thay đũa gắp ra khỏi bếp rồi gỡ phần thịt chấm vào muối ớt mang theo từ nhà ăn ngon lành.

Thịt dai, ngọt hòa cùng vị mặn của muối quyện với cay của ớt, ngon khó gì sánh bằng. Có đứa xuýt xoa vì cay nhưng vẫn lúi húi bỏ trai vào nướng rồi gỡ thịt chấm muối ớt. Bữa tiệc giữa đồng quê với nụ cười hồn nhiên in đậm trong ký ức.

Người dân mò bắt trai ở đầm An Khê (Đức Phổ, Quảng Ngãi)

Vùng quê phía nam tỉnh Quảng Ngãi lắm sông hồ và đầm nước nên trai khá nhiều. Trai được mò mang về chế biến món ăn trong bữa cơm gia đình và bày bán nơi chợ quê. Mỗi ký trai chừng mươi nghìn đồng nên nhiều người chọn mua mang về chế biến món ngon: xào, nấu cháo, nấu canh, nướng với mỡ hành…

Tôi đặc biệt nhớ món trai xào lá lốt đậm đà hương vị qua cách chế biến khéo léo của người phụ nữ đảm đang nơi thôn dã. Cho trai vào ngâm trong thau nước có đập giập dăm trái ớt cay. Vài giờ đồng hồ sau, chất bẩn và nhớt bên trong trôi tuột ra ngoài.

Đĩa thịt trai xào lá lốt

Đưa dao vào khe hở chẻ đôi lấy phần thịt bên trong lớp vỏ, rửa sạch, xắt miếng vừa ăn rồi ướp với gia vị. Dạo ra vườn hái mớ lá lốt rửa sạch và dùng dao xắt sợi. Đun sôi dầu ăn cùng hành tím xắt lát rồi cho thịt trai vào chảo, dùng đũa đảo đều.

Khi thịt vừa chín thì cho lá lốt vào xào chung và nêm gia vị vừa ăn rồi nhấc xuống khỏi bếp. Dùng vá múc ra đĩa là đã có món trai xào lát lốt tỏa hương thơm phức. Thịt trai xào chín ngả sang màu vàng lẫn với lá lốt xanh, điểm thêm ớt đỏ, đẹp tựa “bức họa đồng quê”.

Chim nước tìm mồi trên đầm Lâm Bình

Ngon nhất là ăn kèm với bánh tráng nướng giòn tan trong miệng, kích thích vị giác cảm nhận đủ đầy hương vị. Bữa cơm gia đình thêm ấm cúng với đĩa thịt trai xào lá lốt. Trẻ con đưa chén xin bới thêm cơm rồi gắp thịt xào cùng lá lốt ăn ngon lành.

Bạn và tôi từng có những bữa cơm như thế. Trai ẩn mình nơi đầm nước dâng cho đời vị ngọt lành, khiến bao người con tha hương rưng rưng nỗi nhớ quê nhà. Giờ, bạn không về được vì dịch giã, nhắn tin gợi chuyện thời thơ ấu. Ôi! Thương nhớ ngày xa!

Cua đồng ngày giãn cách kiếm không ra, ta xay con ruốc, nấu nồi bún riêu